Lektury, które uczą myślenia, dystansu i podejmowania trudnych decyzji.

Wielu liderów w pierwszych latach pracy wierzy, że wszystko da się wypracować na bieżąco: strategie, decyzje, zarządzanie sobą i zespołem. A jednak są rzeczy, które warto zrozumieć wcześniej — zanim pojawią się trudne rozmowy i odpowiedzialność, która nie kończy się po wyjściu z biura.

Bo skuteczny lider to nie tylko osoba z wizją czy znajomością rynku – to ktoś, kto potrafi myśleć krytycznie, podejmować trudne decyzje i zarządzać sobą w świecie pełnym presji, zmienności i sprzecznych informacji. 

W tym artykule znajdziesz 5 książek, które mogą znacząco wpłynąć na sposób, w jaki myślisz o przywództwie, czasie, danych i… samym sobie.  Ile bym dał, żeby ktoś na początku mojej kariery polecił mi te książki… Te tytuły byłyby pierwsze na mojej liście do przeczytania, zanim objąłem odpowiedzialność za zespół i organizację. Dlaczego? Bo uczą kluczowych kompetencji lidera: kwestionowania założeń, adaptacji do zmieniającej się rzeczywistości i dystansu do własnych przekonań.

Kilka z tych książek powstało później niż początki mojej kariery, dlatego potraktujcie ten wybór z lekkim przymrużeniem oka. Ale ich przesłanie jest ponadczasowe i dlatego warto po nie sięgnąć niezależnie od aktualnego stanowiska. Poznajcie moje subiektywne must read dla liderów.

1. „Najtrudniejsze w tym, co trudne” – Ben Horowitz

To książka, którą powinien przeczytać każdy, kto marzy o roli CEO. Horowitz nie pisze o sukcesach, tylko o porażkach, nie snuje historii sukcesu, ale dzieli się doświadczeniami pełnymi bólu, stresu i niepewności. To szczery i brutalny obraz przywództwa – idealna pozycja, by zrozumieć, na co naprawdę się piszesz. Dowiesz się, jak wygląda samotność lidera, z czym mierzy się CEO i dlaczego czasem trzeba podjąć decyzje, które łamią serce lub powodują mdłości. Link do książki.

Krótko o autorze

Ben Horowitz to współzałożyciel znanej firmy venture capital Andreessen Horowitz, wcześniej CEO firmy technologicznej Opsware (sprzedanej Hewlett-Packard za 1,6 miliarda dolarów). To praktyk, który przeszedł pełne spektrum wyzwań w świecie technologii i zarządzania – od start-upów po wielkie przejęcia. Jego styl to połączenie brutalnej szczerości z konkretnymi lekcjami wyniesionymi z frontu biznesu. Dzięki temu jego książka nie jest teoretycznym poradnikiem, ale zapisem realnych doświadczeń i twardych decyzji, które kształtują liderów.

2. „Cztery tysiące tygodni. Czas na twoje życie” – Oliver Burkeman

Burkeman przypomina, że przeciętne życie trwa około cztery tysiące tygodni. I że nie zdążysz zrobić wszystkiego. Żadne techniki produktywności nie rozciągną doby – dlatego warto nauczyć się mądrze wybierać, na co poświęcasz swój czas. Ta książka pozwoli Ci przedefiniować podejście do planowania, priorytetów i wewnętrznego spokoju. Kluczowa dla liderów żyjących w świecie wiecznego „niedoczasu”. Link do książki.

Krótko o autorze

Oliver Burkeman to brytyjski dziennikarz i pisarz, przez wiele lat felietonista „The Guardian”, gdzie prowadził popularną kolumnę o psychologii i filozofii życia. W swojej twórczości łączy podejście filozoficzne z psychologią i zdrowym rozsądkiem. „Cztery tysiące tygodni” to jego manifest przeciwko iluzji produktywności i gonitwie za „ogarnianiem wszystkiego”. Burkeman zadaje fundamentalne pytania o sens pracy, życia i wyborów – bez zbędnych sloganów, za to z dużą dawką pokory wobec ograniczeń czasu, jaki mamy.

3. „Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym” – Daniel Kahneman

Kahneman wprowadza w świat błędów poznawczych i iluzji. Kluczowa wiedza, pomagająca unikać pułapek myślowych i podejmować świadome, racjonalne decyzje. Przyszły CEO może z niej się nauczyć, że podzielność uwagi nie istnieje i mózg (jego najważniejsze “narzędzie” pracy) to straszny oszust, kłamca i wichrzyciel-oportunista. Warto zatem poznać jak działa. Link do książki.

Krótko o autorze

Daniel Kahneman to izraelsko-amerykański psycholog i laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. Jego prace zrewolucjonizowały sposób, w jaki rozumiemy podejmowanie decyzji, ekonomię behawioralną i działanie ludzkiego umysłu. „Pułapki myślenia” to podsumowanie jego dekad badań nad błędami poznawczymi i mechanizmami myślenia. Kahneman pokazuje, że nawet najbardziej racjonalni liderzy ulegają iluzjom i uproszczeniom – i że świadomość tych pułapek to pierwszy krok do mądrzejszego przywództwa.

4. „Factfulness. Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy” – Hans Rosling

Zawsze, wszędzie i każdemu polecam tę pozycję. Ta książka uczy kwestionowania utartych przekonań i patrzenia na świat przez pryzmat faktów, nie emocji czy nagłówków. Pokazuje, jak bardzo mylimy się co do rzeczywistości – i jak to wpływa na decyzje. Dlaczego warto ją przeczytać? Bo CEO musi opierać się na danych, nie na przekonaniach. To przewodnik po świecie, w którym informacja jest wszędzie, ale wiedza – już niekoniecznie. Link do książki.

Krótko o autorze

Hans Rosling był profesorem zdrowia publicznego, lekarzem i światowej sławy popularyzatorem danych. Współtwórca Fundacji Gapminder, znany z inspirujących wystąpień TED i wykresów, które zmieniają sposób myślenia o świecie. „Factfulness” to jego ostatnia książka – napisana wspólnie z synem i synową – w której pokazuje, jak nasze postrzeganie rzeczywistości jest często oparte na mitach i błędnych wyobrażeniach. Dla lidera to ważna lekcja – by nie ufać intuicji bez sprawdzania faktów i by zawsze pytać: „Skąd to wiem?”.

5. „Buntownicy. Kreatywni liderzy zmieniają świat” – Adam Grant

Czego przyszły CEO może dowiedzieć się z tej pozycji? Za przykład niech stanowi tytuł jednego z rozdziałów „Tylko głupcy się śpieszą. Timing, strategiczna prokrastynacja i słabsza pozycja tego, kto pierwszy wykonuje ruch”. W mojej rodzinie lubimy bon mot: pośpiech wskazany jest jedynie przy łapaniu pcheł. Prof. Grant udowodnił to swoimi analizami i badaniami. Zrozumiesz też, że liderzy to nie zawsze ci, którzy działają najgłośniej – ale ci, którzy myślą najodważniej. Link do książki.

Krótko o autorze

Adam Grant to profesor psychologii organizacji w Wharton School, autor bestsellerów i jeden z najbardziej wpływowych myślicieli w dziedzinie zarządzania. W swoich badaniach i książkach pokazuje, jak działa kreatywność, motywacja i kultura organizacyjna. „Buntownicy” to opowieść o ludziach, którzy łamią schematy – ale nie po to, by szokować, tylko by budować coś lepszego. Grant dowodzi, że innowacja nie musi być chaotyczna, a bunt może być strategiczny. Dla przyszłego CEO to podręcznik odwagi, cierpliwości i mądrego ryzyka.

Podsumowanie

Co łączy te książki? Wszystkie uczą jednej rzeczy: Kwestionuj. Patrz szerzej. Myśl samodzielnie.

Pokazują, że bycie liderem to przede wszystkim świadomość – siebie, swoich ograniczeń, otoczenia i informacji, które nas otaczają. Jeśli marzysz o roli CEO lub już nim jesteś, te książki nie tylko poszerzą Twoją wiedzę – mogą realnie zmienić Twoje decyzje i sposób myślenia.

Bo świat lidera nie składa się z prostych odpowiedzi i jasnych drogowskazów.  Składa się z decyzji, które podejmujesz w niepewności i samotności, często pod presją i przy minimalnych informacjach. Jeśli nauczysz się patrzeć na świat z dystansem, zrozumiesz swoje ograniczenia i będziesz gotów odrzucać wygodne iluzje – będziesz mieć przewagę, której nie da się nauczyć na żadnym MBA.

Warto jednak pamiętać, że lider to nie tylko „maszyna decyzyjna”. To także człowiek, który potrzebuje chwili oddechu i kontaktu z czymś innym niż Excel, Slack i KPI. Dlatego zachęcam również do sięgnięcia po dobrą beletrystykę. Choć może się to wydawać nieoczywiste, to właśnie literatura piękna często najgłębiej uczy nas rozumienia emocji, ludzkich motywacji i złożoności świata, w którym funkcjonujemy.

W tej kategorii szczególnie polecam „Wszechświat kontra Alex Woods” Gavina Extence’a. To zaskakująco poruszająca i mądra opowieść, która w lekki sposób stawia przed czytelnikiem najtrudniejsze pytania o życie, śmierć, moralność i wolność wyboru. Do tego serwuje odpowiednią dawkę humoru i dystansu – czyli dokładnie to, czego potrzebuje każdy lider, by nie zatracić się w powadze codziennych wyzwań.